Εισφορά αλληλεγγύης, περικοπές στις συντάξεις χηρείας, ενιαίες παροχές.
Νέος κύκλος ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων με περικοπές συντάξεων, περιορισμό παροχών αλλά και μείωση εισφορών αναμένεται να ανοίξει αμέσως μετά την ψήφιση του μίνι ασφαλιστικού νομοσχεδίου που εντός των επόμενων ημερών θα δοθεί στη δημοσιότητα, προκειμένου να ακολουθήσει η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης.
Και αυτό γιατί εκτός νομοσχεδίου έμειναν δύο σημαντικά συνταξιοδοτικά ζητήματα που «καίνε» χιλιάδες συνταξιούχους, αυτό της αναμόρφωσης της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων, καθώς και το «αγκάθι» των περικοπών στις συντάξεις χηρείας, που έπρεπε να έχουν γίνει από το 2020, όμως εκκρεμούν ακόμη… Το τρίτο ζήτημα, που θα μπορούσε από μόνο του να είναι ακόμη μία μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, είναι αυτό της εφαρμογής ενιαίων κανόνων για θέματα παροχών σε χρήμα και σε είδος από τον ΕΦΚΑ, καθώς και των ενιαίων όρων ασφάλισης. Ο νέος κανονισμός εκκρεμεί εδώ και χρόνια, όμως φαίνεται πως ήρθε η ώρα, εντός του 2024, να εφαρμοστεί.
Αναλυτικά, προσδοκίες για δραστικές παρεμβάσεις στην Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) δημιούργησε πρόσφατα η παραδοχή της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας ότι επανεξετάζεται το μέτρο, παρότι ο υφυπουργός Εργασίας Πάνος Τσακλόγλου έσπευσε να διευκρινίσει ότι οι όποιες αλλαγές θα έχουν «ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα».
Πρόκειται για ένα μέτρο που τέθηκε σε ισχύ το 2010, με τους εκπροσώπους των συνταξιούχων να εκτιμούν πως τα έσοδα στον «κουμπαρά» έχουν φθάσει στα επίπεδα των 9 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι η ΕΑΣ αφορά περισσότερους από 550.000 συνταξιούχους, οι οποίοι αναμένεται να αυξηθούν από 1.1.2024 και μετά, καθώς κάποιοι θα αλλάξουν κλιμάκιο λόγω των αυξήσεων (3,1%) που έχει προγραμματιστεί να δοθούν στις συντάξεις.
Στους κόλπους του κυβερνητικού επιτελείου κυριαρχεί η άποψη ότι η εισφορά που επιβλήθηκε στις συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ από το 2010 χρήζει δικαιότερης αντιμετώπισης. Ομως, οι δημοσιονομικές συνθήκες δεν συνηγορούν υπέρ της σημαντικής μείωσης της ΕΑΣ. Να σημειωθεί, άλλωστε, ότι κάθε χρόνο εκτιμάται πως υψηλοσυνταξιούχοι και ΕΦΚΑ εισφέρουν στον «κουμπαρά» αλληλεγγύης των γενεών (ΑΚΑΓΕ) περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ, μέσω αυτής της εισφοράς. Ετσι οι συζητήσεις περιορίζονται στην εφαρμογή μιας αναλογικότερης κλίμακας, παρότι οι συνταξιούχοι και οι εκπρόσωποί τους ζητούν την κατάργησή της. Υπάρχει ήδη ένα σενάριο που εξετάζεται, ώστε η εισφορά να μην επιβάλλεται «από το πρώτο ευρώ», αλλά μόνο στο ποσό που υπερβαίνει το πλαφόν κάθε κλιμακίου.
Το μεγαλύτερο «αγκάθι» είναι οι μειώσεις στις συντάξεις χηρείας, που έπρεπε να έχουν γίνει από το 2020, όμως εκκρεμούν ακόμη.
Το θέμα των συντάξεων χηρείας είναι πιο δύσκολο. Η πολιτική απόφαση για περικοπή του 50% της καταβαλλόμενης σύνταξης, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του αρχικού δικαιούχου, έχει ληφθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και συγκεκριμένα από τον νόμο Κατρούγκαλου. Ομως, οι πρώτες περικοπές που έπρεπε να υλοποιηθούν το 2020 δεν έγιναν στον ιδιωτικό τομέα, σε αντίθεση με τον δημόσιο. Ετσι, το υπουργείο Εργασίας βρίσκεται τώρα στη δύσκολη θέση να βρει τρόπο να επιβάλει τις περικοπές, με τον πλέον δίκαιο τρόπο.
Σύμφωνα με τον νόμο, οι δικαιούχοι λαμβάνουν σύνταξη χηρείας ίση με το 70% της σύνταξης του θανόντος επί μία τριετία. Μετά την τριετία το ποσό της χηρείας μειώνεται κατά 50% και η σύνταξη χηρείας περιορίζεται από το 70% στο 35% της σύνταξης του θανόντος. Το 2020 ο ΕΦΚΑ, χωρίς ενημέρωση, προχώρησε στην περικοπή κάποιων χιλιάδων συντάξεων χηρείας του ιδιωτικού τομέα και προκλήθηκε τέτοια αντίδραση και αναστάτωση, που αναγκάστηκε να επιστρέψει τα ποσά. Σύμφωνα μάλιστα με την Ανώτατη Συνομοσπονδία Συνταξιούχων (ΑΓΣΣΕ), η όποια απόφαση πρέπει να προβλέπει άφεση του αναδρομικού χρέους στους λήπτες συντάξεων χηρείας που λαμβάνουν και δική τους σύνταξη, καθώς η σύνταξη χηρείας δεν μειώθηκε στο 50% με αποκλειστική ευθύνη της πολιτείας και του e-ΕΦΚΑ. Να σημειωθεί ότι το θέμα τέθηκε υπόψη της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε προ ημερών με το προεδρείο της ΑΓΣΣΕ και συμφωνήθηκε ότι πρέπει να βρεθεί άμεσα λύση, ώστε να μην αδικηθούν οι συνταξιούχοι αυτής της κατηγορίας, αλλά και να μην επιβαρυνθούν υπέρμετρα από μια ενδεχόμενη επιστροφή των ποσών που αχρεωστήτως καταβλήθηκαν.
Κατά τη συνάντηση τονίστηκε από την πλευρά της συνομοσπονδίας ότι υπάρχουν χιλιάδες δικαιούχοι οι οποίοι κατά την τελευταία τετραετία κατέβαλαν πρόσθετη φορολόγηση ή επιβαρύνθηκαν με Εισφορά Αλληλεγγύης (ΕΑΣ) ακριβώς επειδή εισέπραξαν το επιπλέον ποσό από τις συντάξεις χηρείας, χωρίς δική τους ευθύνη. Συνεπώς, εάν τους ζητηθούν τα ποσά πίσω, τότε θα έχουν υποστεί διπλή αδικία.
Τέλος, εντός του 2024 εκτιμάται ότι θα υπογραφεί ο νέος Ενιαίος Κανονισμός Παροχών και Ασφάλισης του ΕΦΚΑ, με τους εκπροσώπους των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων να εκτιμούν πως θα μπει… ψαλίδι σε μια σειρά από παροχές σε χρήμα που καταβάλλει σήμερα ο φορέας, καθώς θα επιδιωχθεί εξίσωση των υψηλότερων με τις χαμηλότερες, με τη ζυγαριά να γέρνει πιο κοντά στα χαμηλά επίπεδα. Στο μικροσκόπιο του υπουργείου Εργασίας έχουν μπει παροχές σε χρήμα που καταβάλλει ο ΕΦΚΑ, με έμφαση σε ασθένεια, μητρότητα, εργατικό ατύχημα αλλά και αναπηρία, και με τους ειδικούς να επισημαίνουν ότι στους «χαμένους» θα βρίσκονται οι ασφαλισμένοι στα πρώην λεγόμενα ευγενή ταμεία και στους «κερδισμένους» αυτοί από το πρώην ΙΚΑ και τον πρώην ΟΓΑ.
